Làm thế nào để phát hiện và chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ?

1.  Khái niệm:
   Đái tháo đường thai kỳ ( tiểu đường thai kỳ) là tiểu đường được chẩn đoán trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ và không có bằng chứng bị đái tháo đường típ 1 hoặc típ 2 trước đó.
   Nếu phụ nữ có thai 3 tháng đầu được phát hiện tăng glucose huyết: chẩn đoán là đái tháo đường chưa được chẩn đoán hoặc chưa được phát hiện. Trong trường hợp này dùng tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường như ở người không có thai.
2. Các khuyến cáo dành cho đái tháo đường thai kỳ:

– Đối với những sản phụ chưa bị đái tháo đường trước khi mang thai, thực hiện xét nghiệm chẩn đoán đái tháo đường khi khám thai lần đầucác yếu tố nguy cơ bị đái tháo đường.  Sử dụng các tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường để chẩn đoán.

– Nếu lần khám thai đầu tiên không phát hiện đái tháo đường, sản phụ sẽ được thực hiện xét nghiệm chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ ở tuần thứ 24 đến 28 của thai kỳ. Sử dụng tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ bên dưới.

–  Trên những sản phụ đã được chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ vào tuần lễ 24 -28. Sau khi sanh, cần thực hiện xét nghiệm để chẩn đoán đái tháo đường thật sự  vào thời điểm tuần thứ 4 đến tuần thứ 12 sau khi sanh.

Dùng nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống và các tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường. Nếu đái tháo đường thai kỳ thì sau khi sanh, đường huyết sẽ trở về bình thường. Nếu các chỉ số xét nghiệm vẫn cao, chứng tỏ sản phụ bị đái tháo đường thật sự, cần điều trị tích cực.

– Ở phụ nữ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ nên thực hiện xét nghiệm để phát hiện bệnh đái tháo đường hay tiền đái tháo đường ít nhất mỗi 3 năm một lần.

– Phụ nữ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ, sau đó được phát hiện có tiền đái tháo đường: cần được điều trị thay đổi lối sống tích cực hay thuốc metformin để phòng ngừa đái tháo đường thực sự.

Tầm soát và chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ: có thể thực hiện một trong hai phương pháp sau:

Phương pháp 1 bước (one-step strategy)

Thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 75g (75-g OGTT):

Những sản phụ không bị đái tháo đường từ trước, đến tuần lễ 24 -28 của thai kỳ sẽ được thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 75gr.

Sản phụ được rút máu đo nồng độ glucose huyết tương lúc đói và tại thời điểm 1 giờ, 2 giờ sau khi uống 75 gr glucose.

Nghiệm pháp này phải được thực hiện vào buổi sáng sau khi nhịn đói qua đêm ít nhất 8 giờ. Chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ khi chỉ cần có một trong 3 giá trị glucose huyết thoả mãn tiêu chuẩn sau đây:

– Lúc đói ≥ 92 mg/dL (5,1 mmol/L)

– Ở thời điểm 1 giờ ≥ 180 mg/dL (10,0 mmol/L)

– Ở thời điểm 2 giờ ≥ 153 mg/dL (8,5 mmol/L)

Phương pháp 2 bước (two-step strategy)

– Bước 1: Thực hiện nghiệm pháp uống glucose 50g

Uống 50 gam glucose (trước đó không nhịn đói), đo glucose huyết tương tại thời điểm 1 giờ, ở tuần thứ 24 đến 28 của thai kỳ đối với những thai phụ không được chẩn đoán đái tháo đường trước đó. Nếu mức glucose huyết tương được đo lường tại thời điểm 1 giờ sau uống là 130 mg/dL, 135 mg/dL, hoặc 140 mg/dL (7,2 mmol/L, 7,5 mmol/L, 7,8 mmol/L) tiếp tục với nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 100g.

– Bước 2: Thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 100g (100-g OGTT):

Nghiệm pháp phải được thực hiện khi bệnh nhân đang đói: Bệnh nhân nhịn đói, uống 100 gam glucose pha trong 250-300 ml nước, đo glucose huyết lúc đói và tại thời điểm 1 giờ, 2 giờ, 3 giờ, sau khi uống glucose. Chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ khi ít nhất có 2 trong 4 giá trị mức glucose huyết tương bằng hoặc vượt quá các ngưỡng sau đây:

Bảng 1: Tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ đối với phương pháp 2 bước

Thông thường, phương pháp 1 bước được ưa thích do dễ dàng trong việc thực hiện chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ.