🩺 Bệnh Tiểu Đường Là Gì?

Hiểu rõ căn bệnh phổ biến và cách bảo vệ sức khỏe của bạn.

Bệnh tiểu đường (hay còn gọi là đái tháo đường) là một bệnh lý mạn tính xảy ra khi lượng đường (glucose) trong máu tăng cao hơn mức bình thường trong thời gian dài.

Đây là căn bệnh “thầm lặng” vì tiến triển âm thầm nhưng có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát kịp thời.

Cơ Chế Hoạt Động Của Cơ Thể kiểm soát đường huyết

Bình thường, sau khi ăn, thức ăn sẽ được chuyển hóa thành đường glucose – nguồn năng lượng chính cho tế bào.

Insulin, một loại hormone do tuyến tụy tiết ra, đóng vai trò như chìa khóa mở cửa cho glucose đi vào tế bào.

Insulin tiết ra nhiều hay ít là tuỳ thuộc vào lượng carbohydrate và các thành phần khác sau khi chúng ta ăn vào.

Insulin “quản lý” đường glucose như thế nào ?

Khi glucose trong máu tăng cao

Như sau khi ăn nhiều tinh bột, lập tức, insulin được tiết ra với số lượng tương ứng, để đưa Glucose từ máu vtrong tế bào, dự trữ ở gan…

Đồng thời insulin cũng đưa glucose đến cho các tế bào ở cơ, mô mỡ… tiêu thụ.

Khi glucose trong máu thấp

Như khi chúng ta nhịn đói, tuyến tuỵ sẽ giảm sản xuất insulin.

Khi đó những hormon khác sẽ hoạt động để lấy glucose đã dự trữ ở gan, ở các tế bào cơ, mô mỡ…đưa vào trong máu.

Khi bị bệnh tiểu đường, insulin hoạt động như thế nào?

🧬 1. Với tiểu đường tuýp 1: thiếu hoàn toàn insulin

• Tuyến tụy không còn khả năng sản xuất insulin vì hệ miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào beta (tế bào tạo insulin) trong tuyến tụy.
• Hệ quả là không có “chìa khóa” mở cửa cho glucose vào tế bào, khiến đường tích tụ trong máu.
• Người mắc tiểu đường tuýp 1 phải bổ sung insulin từ bên ngoài (tiêm insulin) suốt đời để sống khỏe.

---

⚙️ 2. Với tiểu đường tuýp 2: có insulin nhưng không hoạt động hiệu quả

• Tuyến tụy vẫn tiết insulin, thậm chí đôi khi còn tiết nhiều hơn bình thường.
• Tuy nhiên, các tế bào trong cơ thể không đáp ứng tốt với insulin, tình trạng này gọi là kháng insulin.
• Glucose không được hấp thụ vào tế bào → đường huyết tăng cao → tuyến tụy phải làm việc quá sức → lâu dần suy giảm khả năng sản xuất insulin.

---

🤰 3. Với tiểu đường thai kỳ: insulin bị ảnh hưởng tạm thời

• Trong thai kỳ, hormone nhau thai có thể làm giảm tác dụng của insulin (gây kháng insulin tạm thời).
• Sau khi sinh, các hormone trở lại bình thường, insulin hoạt động lại ổn định.
• Tuy nhiên, phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao phát triển thành tiểu đường tuýp 2 sau này.

Phân Loại Bệnh Tiểu Đường

1. Bệnh Tiểu Đường Tuýp 1

• Là bệnh tự miễn, khi hệ miễn dịch phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy.
• Thường gặp ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên.
• Người bệnh phải tiêm insulin suốt đời để duy trì sự sống.

2. Bệnh Tiểu Đường Tuýp 2

• Là loại phổ biến nhất, chiếm hơn 90% các trường hợp.
• Cơ thể vẫn sản xuất insulin nhưng không sử dụng hiệu quả, gây kháng insulin.
• Thường liên quan đến chế độ ăn uống, béo phì, ít vận động.
• Có thể kiểm soát bằng ăn uống hợp lý, tập thể dục và thuốc uống.

3. Bệnh Tiểu Đường Thai Kỳ

• Xuất hiện trong thời kỳ mang thai, do thay đổi hormone gây ảnh hưởng đến khả năng sử dụng insulin.
• Thường biến mất sau khi sinh, nhưng làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 sau này.

4. Một số dạng bệnh tiểu đường đặc biệt khác, không xếp vào 3 nhóm trên

Đây là các thể bệnh tiểu đường còn lại, không được chia vào 3 nhóm bệnh tiểu đường trên:

• Các bệnh tiểu đường do khiếm khuyến về gen: bệnh tiểu đường bẩm sinh, các thể MODY
• Bệnh tiểu đường thể LADA – Latent Autoimmune Diabetes in Adult
• Bệnh tiểu đường do thuốc, stress…
• Bệnh tiểu đường do các bệnh lý khác: Cushing, Acromegaly, xơ hoá tuỵ…

Triệu Chứng Của Bệnh Tiểu Đường

Một số dấu hiệu cảnh báo sớm bạn cần chú ý:

• Khát nước và đói thường xuyên
• Đi tiểu nhiều, đặc biệt vào ban đêm
• Mệt mỏi, kiệt sức
• Sụt cân bất thường
• Mờ mắt, nhìn không rõ
• Vết thương lâu lành hoặc dễ nhiễm trùng

💡 Nếu bạn gặp nhiều triệu chứng trên, hãy đi khám và xét nghiệm đường huyết sớm để được chẩn đoán kịp thời.

---

Biến Chứng Nguy Hiểm Nếu Không Kiểm Soát Bệnh tiểu đường tốt

Nếu không điều trị đúng cách, tiểu đường có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Bệnh tim mạch, đột quỵ
• Suy thận mạn tính
• Tổn thương mắt, mù lòa
• Tổn thương thần kinh, tê bì tay chân
• Loét bàn chân, nhiễm trùng phải cắt cụt chi

Các biến chứng này không xảy ra ngay lập tức nhưng tích lũy theo thời gian, do đó việc kiểm soát đường huyết là yếu tố sống còn.

---

Cách Phòng Ngừa Và Kiểm Soát bệnh Tiểu Đường Hiệu Quả

Phòng ngừa luôn tốt hơn chữa trị. Dưới đây là những cách giúp bạn duy trì sức khỏe ổn định:

✅ 1. Duy trì cân nặng hợp lý

Giảm lượng mỡ dư thừa giúp cải thiện khả năng hấp thụ insulin và giảm nguy cơ mắc bệnh.

✅ 2. Ăn uống khoa học

• Giảm đường, tinh bột tinh chế (bánh ngọt, nước ngọt có gas).
• Tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá và chất béo tốt.
• Ăn đúng giờ, không bỏ bữa sáng.

✅ 3. Tập thể dục đều đặn

Tập ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp hạ đường huyết và tăng nhạy cảm với insulin.

✅ 4. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Khám định kỳ giúp phát hiện sớm biến chứng và theo dõi hiệu quả điều trị.

💡 Kết Luận về bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường là một thử thách sức khỏe lâu dài, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu bạn hiểu rõ cơ chế bệnh, tuân thủ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh.
Sức khỏe là tài sản quý giá nhất — hãy bắt đầu thay đổi ngay hôm nay để sống vui, sống khỏe cùng tiểu đường!

THAM KHẢO:

• What is Diabetes?
• Diabetes ( Wikipedia)