Thuốc điều trị tiểu đường: Metformin

Metformin là một nhóm thuốc hạ đường huyết được chỉ định như là thuốc đầu tay trong điều trị bệnh tiểu đường type 2.

Nhóm Biguanide, chuyển hóa từ hợp chất guanidin trong hoa tử đinh hương Pháp (Galega officinalis). Hoa tử đinh hương Pháp mọc tự nhiên ở Châu u và là loại thuốc truyền thống  trong điều trị bệnh tiểu đường – đái tháo đường suốt hàng thế kỷ. Từ khi được phát triển vào thập niên 50 của thế kỷ 20.

Một nhóm thuốc thuộc nhóm biguanide là phenformin đã bị rút khỏi thị trường tứ những năm 1976 vì tác dụng phụ gây nhiễm acid lactic có khả năng gây tử vong.

Hình ảnh cặp thuốc của Trung quốc trị tiểu đường:

Metformin

Metformin là nhóm thuốc hàng đầu trong điều trị tiểu đường type 2, Được ưu tiên lựa chọn cho trường hợp thừa cân, béo phì và rối loạn dung nạp glucose.

Thuốc giảm đường chủ yếu bằng cách giảm sản sinh đường Glucose từ tế bào gan, và tăng độ nhạy với insulin cho tế bào cơ bắp.

Điều này giúp các tế bào có khả năng đưa đường ra khỏi máu một cách hiệu quả. Metformin cũng làm giảm lượng glucose hấp thụ từ ruột sau bữa ăn.

Lợi ích của Metformin

•  Giá rẻ
• An toàn
• Có thể phối hợp đều trị với tất cả các thuốc khác, kể cả insulin
• Không gây hạ đường huyết quá mức
• Không gây tăng cân…
• Thương hiệu Glucophage là thuốc được sử dụng lâu nhất, nghiên cứu nhiều nhất trong điều trị đái tháo đường type 2.

Những thương hiệu khác: Glucophage,Siofor, Panfor…

Chỉ định và phối hợp thuốc Metformin

Chỉ định:

• Metformin được chỉ định như là thuốc hàng đầu điều trị đái tháo đường type 2.
• Điều trị tiền đái tháo đường.

Một số chỉ định khác của Metformin nhưng chưa được FDA chấp thuận ( Off-lable):

• Giảm cân
• Phòng ngừa hội chứng buồng trứng đa nang
• Đái tháo đường thai kỳ.

Phối hợp thuốc

Metformin có thể phối hợp với bất cứ nhóm thuốc uống điều trị tiểu đường nào.

Phối hợp Metformin với insulin giúp tăng tác dụng của insulin và giảm bớt liều insulin trong ngày.

Liều dùng Metformin:

Khởi đầu 1 viên 500 mg / ngày hay 1 viên 850 mg/ngày.

Sau đó , mỗi tuần tăng một viên/ ngày

Liều tối đa 2500 mg/ ngày. Chia làm 2- 3 lần trong ngày.

Cách uống thuốc:

Uống thuốc trong hoặc sau ăn. Nuốt nguyên viên thuốc, không nên nhai.

Nếu quên uống thuốc, hãy uống ngay khi nhớ ra, nhưng nếu gần tới cữ uống thuốc tiếp theo thì uống thuốc cữ tiếp theo bình thường, không được uống cả liều thuốc đã quên và liều thuốc của cữ tiếp theo cùng lúc.

Chống chỉ định :

• Metformin không nên sử dụng ở bệnh nhân có độ lọc cầu thận eGFR <30 ml/phút/1.73m2 và không nên khởi trị cho những bệnh nhân có độ lọc cầu thận ước tính eGFR <45 ml/phút/1.73m2.

Tuy nhiên sau khi đã được chỉ định, thuốc có thể vẫn được tiếp tục ở những bệnh nhân có độ lọc cầu thận ổn định > 30ml/phút/1.73m2 và nên giảm liều khi độ lọc cầu thận trong khoảng eGFR từ 30-45 ml/phút/1.73m2.

• Quá mẫn với metformin.
• Đái tháo đường nhiễm ceton,
• Không nên sử dụng metformin 2 ngày trước và sau khi chụp CT scanner, X quang có chất cản quang,
• Suy tim
• Suy hô hấp
• Suy gan
• Chống chỉ định trong trường hợp nhiễm trùng , nhồi máu cơ tim, chấn thương, tai biến mạch máu não, phẩu thuật lớn
• Thường xuyên bị tiêu chảy
• Cho con bú
• Không dùng cho trẻ em < 10 tuổi.

Chống chỉ định với những bệnh nhân có các tổn thương ở gan và thận, vừa lên cơn đau tim.

Ngoài ra, chống chỉ định còn áp dụng với những bệnh nhân có vấn đề về lồng ngực và tiền sử các vấn đề về tim vì có thể gặp phải tình trạng thiếu oxy mô.

Một tác dụng phụ có thể gây tử vong hiếm gặp là biến chứng nhiễm acid lactic.

Tác dụng phụ này hầu hết có thể xảy đến với những bệnh nhân có các vấn đề sức khỏe như đã nêu.

Do đó, những bệnh nhân dùng metformin phải tránh uống quá nhiều thức uống có cồn.

Các triệu chứng nhiễm acid lactic khi uống metformin:

Yếu mệt, buồn ngủ, nhịp tim chậm, cảm thấy lạnh, đau cơ, chuột rút, cảm giác nhẹ đầu, đau dạ dày, đau đầu,

Thận trọng :

• Sử dụng đồng thời các thuốc độc thận
• Ngưng thuốc khi giảm oxy máu cấp, bệnh lý tim cấp, mất nước, nhiễm khuẩn.
• Nôn mữa, đau bụng, kèm vọp bẻ, mệt mỏi
• Thai kỳ: nên chuyển sang insulin

Phản ứng phụ của metformin:

Các tác dụng phụ thường gặp là chướng bụng, đầy hơi, buồn nôn, co thắt dạ dày và tiêu chảy.

Để giảm thiểu các tác dụng phụ trên, nên bắt đầu sử dụng với liều lượng thấp rồi mới tăng dần qua nhiều tuần lễ.

Uống metformin trong khi hoặc sau bữa ăn có thể giúp giảm các tác dụng phụ.

Người trên 70 tuổi cần thận trọng khi sử dụng thuốc.