TIỀN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG – PREDIABETES

Tiền đái tháo đường (Prediabetes) là tình trạng đường huyết cao hơn mức bình thường nhưng chưa đạt ngưỡng chẩn đoán đái tháo đường type 2. Đây là giai đoạn “vàng” để can thiệp thay đổi lối sống, giúp giảm 40–70% nguy cơ chuyển sang đái tháo đường type 2 (T2D).

Theo ADA 2025, việc phát hiện sớm và điều trị tiền đái tháo đường có thể đảo ngược hoặc ngăn trì hoãn thành đái tháo đường type 2 kéo dài nhiều năm.

1. Định nghĩa Tiền đái tháo đường

Theo ADA 2025, chẩn đoán tiền ĐTĐ khi có một trong các tiêu chuẩn sau:

Xét nghiệm	Ngưỡng Tiền ĐTĐ
A1C	5.7 – 6.4%
Đường huyết lúc đói (FPG)	100 – 125 mg/dL (5.6 – 6.9 mmol/L)
Nghiệm pháp dung nạp glucose 75g (OGTT-2h)	140 – 199 mg/dL (7.8 – 11.0 mmol/L)

Chẩn đoán cần lập lại xét nghiệm khi chưa chắc chắn hoặc có yếu tố gây sai lệch.

---

2. Tiền đái tháo đường có nguy hiểm không?

Biến chứng có thể xuất hiện ngay cả khi chưa bị ĐTĐ thực sự

• Tổn thương mạch máu nhỏ (retinopathy mức độ nhẹ).
• Bệnh tim mạch: tăng gấp 1.5–2 lần.
• Nguy cơ tiến triển thành T2D: 5–10% mỗi năm.
• 70% bệnh nhân tiền ĐTĐ sẽ thành Đái tháo đường type 2 – T2D nếu không can thiệp.

3. Hội chứng chuyển hóa (Metabolic Syndrome)

Tiền đái tháo đường thường đi kèm hội chứng chuyển hóa:

Tiêu chuẩn (IDF/NCEP ATP III) chẩn đoán hội chứng chuyển hóa: có ≥3 trong 5 tiêu chí

1. Vòng eo lớn
   • Nam ≥ 90 cm (người châu Á)
   • Nữ ≥ 80 cm
2. Tăng triglyceride ≥ 150 mg/dL
3. HDL thấp
4. Tăng huyết áp ≥ 130/85 mmHg hoặc đang điều trị
5. Đường huyết đói ≥ 100 mg/dL

Hội chứng chuyển hóa làm tăng mạnh nguy cơ T2D và tim mạch.

4. Ai nên được tầm soát tiền đái tháo đường? (ADA 2025)

Tất cả người lớn ≥ 35 tuổi

Người trẻ (<35 tuổi) nếu có ≥1 yếu tố:

• Béo phì (BMI ≥23 với người châu Á)
• Gia đình có người bị đái tháo đường type 2
• Ít vận động
• Tăng huyết áp
• Rối loạn lipid máu
• Tiền sử GDM (đái tháo đường thai kỳ)
• Bệnh buồng trứng đa nang (PCOS)
• Người có hội chứng chuyển hóa

Bảng đánh giá nguy cơ đái tháo đường của ADA

Bằng cách trả lời các câu hỏi, bạn sẽ biết được nguy cơ đái tháo đường type 2 của mình trong những năm tới.

5. Cơ chế bệnh sinh tiền đái tháo đường

Bao gồm 2 rối loạn chính:

1) Đề kháng insulin

Xảy ra sớm nhất, đặc biệt ở mô cơ và gan → đường huyết tăng.

2) Suy giảm chức năng tế bào beta

Không còn tiết đủ insulin khi cần → xuất hiện tăng đường huyết sau ăn, rồi tăng đường đói.

6. Điều trị tiền đái tháo đường (ADA 2025)

A. Thay đổi lối sống (biện pháp nền tảng)

Là phương pháp hiệu quả nhất, giảm nguy cơ tiến triển thành đái tháo đường type 2 – T2D 40–70%.

1. Giảm cân

• Mục tiêu: giảm ≥5–7% cân nặng.
• Nếu BMI ≥30: nên phối hợp chê độ dinh dưỡng + tăng vận động + thay đổi lối sống.

2. Hoạt động thể lực

• ≥150 phút/tuần hoạt động thể lực ở mức độ trung bình
• Thêm 2–3 buổi tập tăng cường sức mạnh mỗi tuần

3. Chế độ ăn

• Giảm tinh bột, đường đơn
• Tăng chất xơ ≥25–30g/ngày
• Ưu tiên: Chế độ ăn Địa Trung Hải, DASH, low-carb vừa phải

B. Điều trị bằng thuốc

ADA 2025 chỉ định thuốc điều trị tiền đái tháo đường cho một số trường hợp.

Ai nên dùng Metformin?

• BMI ≥35
• <60 tuổi
• Tiền sử GDM
• Đường huyết tăng nhiều (A1C ≥ 6.0%)
• Yếu tố nguy cơ tim mạch cao

🔹 Metformin giúp giảm 30% nguy cơ T2D.
🔹 Theo dõi chức năng thận (eGFR).

GLP-1 RA hoặc Dual incretin (Tirzepatide) – tùy chọn

• Khi bệnh nhân béo phì mức độ cao, cần giảm cân mạnh
• Có bằng chứng giúp trì hoãn T2D và cải thiện tim mạch

7. Cách làm chậm / ngăn tiến triển thành đái tháo đường type 2

Bảng tóm tắt can thiệp hiệu quả (ADA 2025)

Biện pháp	Hiệu quả giảm nguy cơ T2D
Giảm ≥7% cân nặng	58%
Tập ≥150 phút/tuần	40–50%
Metformin	30%
GLP-1 RA / Tirzepatide	50–70% (khi béo phì)
Chế độ ăn Địa Trung Hải	30–40%

8. Theo dõi bệnh nhân tiền đái tháo đường

• Kiểm tra A1C hoặc FPG mỗi 12 tháng
• Theo dõi cân nặng mỗi 3–6 tháng
• Đánh giá nguy cơ tim mạch
• Tầm soát gan nhiễm mỡ (NAFLD) nếu BMI cao

9. Khi nào một người từ tiền đái tháo đường chuyển sang đái tháo đường thật sự?

Theo ADA 2025, chẩn đoán ĐTĐ khi:

• A1C ≥ 6.5%, hoặc
• FPG ≥ 126 mg/dL, hoặc
• OGTT 2h ≥ 200 mg/dL, hoặc
• Glucose bất kỳ ≥ 200 mg/dL kèm triệu chứng cổ điển của đái tháo đường.

10. Kết luận cho người bệnh

Tiền đái tháo đường không phải là bệnh nhẹ, nhưng hoàn toàn có thể ngăn chặn được.
Can thiệp sớm giúp bảo vệ:

• Tim mạch
• Thận
• Mạch máu
• Và giảm nguy cơ T2D lên đến 70%

📌 FAQ- CÂU HỎI VỀ TIỀN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

LƯU Ý: Nội dung trong bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin y khoa và không thay thế cho tư vấn, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi áp dụng.