Bệnh thần kinh do tiểu đường là biến chứng mạn tính thường gặp trên bệnh nhân tiểu đường do tác động của đường huyết tăng cao
Đường huyết tăng cao có thể gây tổn thương toàn bộ sợi thần kinh của cơ thể nhưng chi dưới và bàn chân thường bị tổn thương nhất.
Tùy theo sợi thần kinh nào bị tổn thương mà triệu chứng có thể thay đổi từ đau, mất cảm giác ở chi dưới tới những triệu chứng của hệ tiêu hóa, tiết niệu, mạch máu và tim.
Một số bệnh nhân bị bệnh thần kinh do tiểu đường có triệu chứng nhẹ nhưng cũng có nhiều bệnh nhân đau ghê gớm, mất khả năng và thậm chí tử vong.
Bệnh thần kinh do tiểu đường là biến chứng trầm trọng nhất của bệnh đái tháo đường. Bạn có thể phòng ngừa hay làm chậm diển tiến của bệnh thần kinh do đái tháo đường bằng cách kiểm soát đường huyết chặt chẻ và có lối sống khỏe mạnh.
Các kiểu bệnh thần kinh do tiểu đường
Biến chứng thần kinh do tiểu đường hay còn gọi đái tháo đường có 4 dạng chính.
Bệnh nhân có triệu chứng của một dạng hay của nhiều dạng cùng lúc.
Đa số các triệu chứng biểu hiện từ từ làm bệnh nhân không để ý cho tới khi tổn thương trầm trọng.
Một số bệnh nhân có triệu chứng trước cả khi bệnh đái tháo đường được chẩn đoán.
Triệu chứng của bệnh thần kinh do tiểu đường rất khác nhau, tùy thuộc vào dạng nào và dây thần kinh nào bị tổn thương :
Bệnh thần kinh ngoại biên (Peripheral neuropathy) do tiểu đường
Bệnh lý thần kinh ngoại biên là dạng thường gặp nhất trong các biến chứng thần kinh do tiểu đường.
Nó làm tổn thương những sợi thần kinh ở bàn chân, chi dưới, cánh tay và bàn tay, nhưng chi dưới và bàn chân là thường bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Những triệu chứng thường gặp của bệnh thần kinh ngoại biên do tiểu đường bao gồm :
- Tê hay giảm cảm giác đau, nhiệt độ nóng lạnh, đặc biệt ở bàn chân.
- Cảm giác châm chích, như kiến bò, rát bỏng bắt đầu ở ngón chân và dần dần lan lên trên bàn chân .
- Đau như dao đâm , như dao cắt hay như điện giật, thường tăng lên vào ban đêm .
- Tăng nhạy cảm với cảm giác chạm nhẹ – một vài bệnh nhân , thậm chí đắp chăn mỏng cũng gây đau đớn .
- Mất sự thăng bằng và sự phối hợp
- Yếu cơ và đi lại khó khăn
- Nhiều vấn đề về chân rất trầm trọng như : loét , nhiễm trùng, biến dạng và đau xương khớp .
Các biến chứng thần kinh tự chủ (Autonomic neuropathy) do đái tháo đường
Hệ thần kinh tự chủ kiểm soát hoạt động của các cơ quan: tim, bàng quang, phổi , dạ dày, tiêu hóa, cơ quan sinh dục và mắt.
Đái tháo đường có thể gây tổn thương những sợi thần kinh trên bất cứ cơ quan nào, gây nên :
Vấn đề về bàng quang: nhiễm trùng tiểu tái phát thường xuyên hay tiểu không kiểm soát.
Vấn đề về tiêu hóa: như là đầu hơi, ợ và đau bụng
Táo bón, tiêu chảy không kiểm soát được hay phối hợp cả táo bón và tiêu chảy
Ăn khó tiêu do chậm làm trống dạ dày ( liệt dạ dày ) dẫn đến buồn nôn, ói mửa hay mất cảm giác ngon miệng.
Rối loạn cương dương ảnh hưởng trên 50% đàn ông bị đái tháo đường > 60 tuổi.
Khô âm đạo và khó khăn trong hoạt động tình dục ở phụ nữ.
Tăng hay giảm đổ mồ hôi
Cơ thể mất khả năng điều chỉnh huyết áp và nhịp tim, dẫn tới hạ huyết áp tư thế khi bệnh nhân thay đổi tư thế sang ngồi hay đứng.
Vấn đề liên quan tới điều hòa thân nhiệt .
Thay đổi cách thức mắt điều chỉnh từ sáng sang tối .
Bệnh thần kinh tự động thường xảy ra trên bệnh nhân Đái tháo đường nhiều năm kiểm soát đường huyết không tốt .
Các biến chứng thần kinh gốc (Proximal neuropathy)
Cũng gọi là bệnh thần kinh đùi hay teo cơ do đái tháo đường .
Bệnh thần kinh gốc thường đau nhiều ở hông, đùi, mông,
Bệnh thần kinh do tiểu đường dạng này thường bắt đầu một bên.
Sau cùng đưa đến yếu cơ và teo cơ làm bệnh nhân khó khăn khi đổi tư thế từ ngồi sang đứng.
Nhiều bệnh nhân bị sụt cân trầm trọng.
Một số bệnh nhân bị đau vùng lưng. Bệnh thần kinh gốc thường xảy ra trên bệnh nhân lớn tuổi hay bệnh nhân tiểu đường, đái tháo đường type 2.
Biến chứng thần kinh khu trú (Focal neuropathy)
Các biến chứng thần kinh khu trú do tiểu đường thường xuất hiện đột ngột, liên quan tới một sợi thần kinh độc lập.
Thường gặp trên bệnh nhân lớn tuổi.
Bệnh thần kinh khu trú do tiểu đường có thể gây đau đớn và có thể biến mất sau vài tuần hay vài tháng.
Những triệu chứng bao gồm :
- Mắt khó tập trung, nhìn đôi hay đau phía sau mắt .
- Liệt một bên mặt (Bell’s palsy)
- Đau ở cẳng chân hay bàn chân.
Đôi khi bệnh thần kinh khu trú xảy ra do sợi thần kinh bị chèn ép.
Hội chứng ống cổ tay là dạng thường gặp nhất.
