HbA1c là gì? Vai trò trong thực hành lâm sàng theo ADA 2026

Vai trò, giới hạn và ứng dụng cá thể hóa HbA1c trong điều trị đái tháo đường

1. Tổng quan về HbA1c

HbA1c (Hemoglobin A1c) là chỉ số sinh hóa phản ánh mức glucose máu trung bình trong khoảng 2–3 tháng, dựa trên mức độ glycat hóa không hồi phục của hemoglobin trong hồng cầu.

Theo ADA Standards of Care in Diabetes – 2026, HbA1c tiếp tục giữ vai trò trung tâm trong:

• Chẩn đoán đái tháo đường
• Đánh giá kiểm soát đường huyết dài hạn
• Dự đoán nguy cơ biến chứng mạn tính
• Định hướng chiến lược điều trị và theo dõi

Tuy nhiên, ADA 2026 nhấn mạnh:
HbA1c không phải chỉ số duy nhất.

Đánh giá mục tiêu đường huyết, Hba1c cần được diễn giải trong bối cảnh lâm sàng, SMBG/CGM và các yếu tố cá thể hóa.

2. Sự hình thành HbA1c

HbA1c hình thành qua phản ứng giữa glucose và chuỗi β của hemoglobin A.

• Tốc độ glycat hóa tỷ lệ thuận với nồng độ glucose máu-> Glucose máu càng cao, HbA1c sinh ra càng nhiều.
• HbA1c phản ánh chặc chẽ với đường huyết 4–6 tuần gần nhất
• Không bị ảnh hưởng bởi nhịn ăn hoặc thời điểm lấy mẫu

📌 ADA 2026 lưu ý:

HbA1c phản ánh mức phơi nhiễm glucose mạn tính, nhưng không phản ánh dao động đường huyết (glycemic variability).

3. Vai trò A1c trong chẩn đoán đái tháo đường

3.1. Ngưỡng chẩn đoán theo ADA 2026

HbA1c (%)	Phân loại
< 5,7	Bình thường
5,7 – 6,4	Tiền đái tháo đường
≥ 6,5	Đái tháo đường

Lưu ý quan trọng:

• Xét nghiệm phải được thực hiện bằng phương pháp chuẩn hóa NGSP/DCCT
• Nên xác nhận bằng xét nghiệm lặp lại hoặc test khác (FPG, OGTT), trừ khi có triệu chứng tăng glucose máu rõ ràng

4. HbA1c trong theo dõi và điều trị đái tháo đường

4.1. Mục tiêu HbA1c – Quan điểm ADA 2026

ADA 2026 tiếp tục nhấn mạnh cá thể hóa mục tiêu HbA1c, dựa trên:

• Tuổi
• Thời gian mắc bệnh
• Nguy cơ hạ đường huyết
• Bệnh đồng mắc (tim mạch, thận, gan)
• Kỳ vọng sống
• Năng lực tự chăm sóc

Đối tượng	Mục tiêu HbA1c
Đa số người trưởng thành	< 7,0%
Mới chẩn đoán, ít bệnh kèm	< 6,5% (nếu an toàn, không gây hạ đường huyết)
Nguy cơ hạ đường huyết cao, người cao tuổi	< 7,5–8,0%

• ADA 2026 nhấn mạnh:

“Lower is not always better” – kiểm soát chặt chỉ có ý nghĩa khi không làm tăng nguy cơ hạ đường huyết nghiêm trọng.

---

5. Mối liên quan HbA1c và biến chứng (Evidence-based)

Các nghiên cứu kinh điển (DCCT, UKPDS) cho thấy:

• Giảm 1% HbA1c →
  • ↓ 35–40% biến chứng vi mạch
  • ↓ 14–16% biến cố tim mạch

ADA 2026 tiếp tục khẳng định:

• HbA1c là yếu tố dự báo độc lập của biến chứng vi mạch
• Với biến chứng tim mạch: HbA1c quan trọng nhưng không đủ, cần kiểm soát đồng thời:
  • Huyết áp
  • LDL-C
  • Cân nặng
  • Hút thuốc

6. HbA1c và SMBG/CGM – Cách tích hợp theo ADA 2026

ADA 2026 chính thức công nhận:

• Time in Range (TIR) từ CGM là chỉ số bổ sung bắt buộc cho HbA1c ở nhiều bệnh nhân

6.1. Bảng đối chiếu A1c – TIR (ước tính)

HbA1c (%)	TIR (70–180 mg/dL)
~6,5	~70–75%
~7,0	~65–70%
~8,0	~50–55%

📌 ADA 2026 khuyến cáo:

• Không điều chỉnh điều trị chỉ dựa vào HbA1c khi:
  • Có dao động đường huyết lớn
  • Có hạ đường huyết không triệu chứng
  • Bệnh nhân dùng insulin phức tạp

7. Những tình huống HbA1c không đáng tin cậy

ADA 2026 liệt kê rõ các trường hợp cần thận trọng khi diễn giải HbA1c:

• Thiếu máu, tan máu
• Truyền máu gần đây
• Bệnh thận mạn giai đoạn cuối
• Thai kỳ
• Hemoglobinopathies (thalassemia, HbS, HbC)

👉 Khi nghi ngờ:

• Ưu tiên CGM
• Hoặc sử dụng Fructosamine / Glycated albumin

8. Tần suất đo HbA1c

Tình trạng	Tần suất
Kiểm soát ổn định	Ít nhất 2 lần/năm
Thay đổi điều trị / chưa đạt mục tiêu	Mỗi 3 tháng
Thai kỳ / insulin phức tạp	Theo chỉ định cá thể

9. Thông điệp thực hành lâm sàng

• HbA1c là nền tảng, nhưng không đủ
• Luôn diễn giải HbA1c cùng:
  • SMBG/CGM
  • Nguy cơ hạ đường huyết
  • Bối cảnh lâm sàng
• Tránh “overtreatment” chỉ để đạt con số HbA1c đẹp
• Cá thể hóa mục tiêu quan trọng hơn “chuẩn hóa máy móc”

Kết luận

Theo ADA 2026, HbA1c vẫn là trụ cột trong quản lý đái tháo đường, nhưng vai trò của nó đã chuyển từ:

“Chỉ số trung tâm duy nhất”
→ “Một phần của hệ sinh thái kiểm soát đường huyết toàn diện”

Sự kết hợp giữa HbA1c – CGM – đánh giá lâm sàng mới là chiến lược tối ưu để giảm biến chứng và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

LƯU Ý: Nội dung trong bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin y khoa và không thay thế cho tư vấn, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi áp dụng.