Biến chứng thần kinh ngoại biên do tiểu đường – đái tháo đường rất thường gặp, gặp trên 33% bệnh nhân đái tháo đường. Bệnh gây ra các triệu chứng rất khó chịu như đau rát, châm chích, tê bì… và là yếu tố nguy cơ gây loét chân, cắt cụt chân.
Một hệ thống thần kinh phức tạp chạy khắp cơ thể, nối não với cơ, da và những cơ quan khác.
Qua những sợi thần kinh này, não sẽ cảm nhận được cảm giác đau và nhiệt độ, kiểm soát hoạt động của cơ và công việc tự động như là tiêu hóa, nhịp tim, tiết mồ hôi…
Đường huyết cao gây tổn thương sợi thần kinh qua rất nhiều cơ chế khác nhau, làm cho khả năng tuyền tín hiệu của thần kinh bị suy giảm.
Yếu tố nguy cơ làm gia tăng nguy cơ bị biến chứng thần kinh do tiểu đường
Bất cứ bệnh nhân đái tháo đường nào cũng có thể bị biến chứng thần kinh, nhưng những yếu tố sau làm tăng khả năng bị tổn thương sợi thần kinh.
- Kiểm soát đường huyết kém
Đây là yếu tố nguy cơ lớn nhất cho mọi biến chứng của đái tháo đường, trong đó bao gồm biến chứng thần kinh.
Giữ đường huyết ổn định là cách tổt nhất để bảo vệ thần kinh và mạch máu.
Thời gian bị đái tháo đường
Nguy cơ bệnh thần kinh do đái tháo đường tăng lên theo thời gian bị đái tháo đường, đặc biệt nếu đường huyết không được kiểm soát tốt.
Bệnh thần kinh tự động có thể tác động đến hệ tiêu hóa, bàng quang và chức năng tình dục.
Bệnh xảy ra chủ yếu trên bệnh nhân đái tháo đường không được kiểm soát đường huyết tốt hay bị đái tháo đường hơn 20 năm.
Tỉ lệ bị bệnh thần kinh ngoại biên xảy ra cao nhất trên bệnh nhân đái tháo đường >25 năm.
- Tuổi.
Bệnh nhân càng lớn tuổi càng có nguy cơ bị biến chứng thần kinh ngoại biên do đái tháo đường cao hơn.
- Giới tính.
Đàn ông dễ bị bệnh thần kinh do đái tháo đường hơn phụ nữ .
- Tăng cholesterol.
Tăng LDL-cholesterol (cholesterol xấu ) tổn thương những mạch máu nhỏ nuôi dưỡng sợi thần kinh, góp phần gây bệnh lý thần kinh ngoại biên.
- Hút thuốc lá
Hút thuốc lá làm động mạch bị hẹp và cứng lại và làm giảm dòng máu tới chân.
Làm vết thương chậm lành
Thiếu máu nuôi các vi mạch của sợi thần kinh cũng làm tổn thương sợ thần kinh thêm.
Chẩn đoán biến chứng thần kinh do tiểu đường
Bệnh thần kinh ngoại biên do đái tháo đường thông thường được chẩn đoán dựa trên triệu chứng , tiền sử bệnh và khám lâm sàng.
Bác sỹ sẽ khám trương lực cơ, phản xạ gân xương, cảm giác chạm , cảm giác nhiệt và cảm giác rung.
Khám bằng monofilament
Khám cảm giác chạm nhẹ thường được đánh giá bằng một sợi nylon mềm.
Nếu bệnh nhân không cảm nhận được sợi nylon trên bàn chân đó là dấu hiệu của mất cảm giác.
Những xét nghiệm khác chẩn đoán biến chứng thần kinh ngoại biên
Trong một số trường hợp, những xét nghiệm sau có thể cần thết :
- Đánh giá dẩn truyền thần kinh
Xét nghiệm này dùng để đánh giá tốc độ dẩn truyền của sợi thần kinh ở chi, thường dùng để chẩn đoán hội chứng ống cổ tay . - Điện cơ Electromyography (EMG)
Thường thực hiện cùng với đánh giá dẩn truyền thần kinh.
Hiệp hội Đái tháo đường Hoa kỳ khuyến cáo rằng tất cả bệnh nhân đái tháo đường phải được khám chân ít nhất một lần mỗi năm.
Thêm vào đó, kiểm tra bàn chân để phát hiện những dấu hiệu sưng, nứt da, cục chai, biến dạng khớp xương mỗi lần đi khám bệnh.
