Lựa chọn thuốc điều trị cho bệnh nhân tiểu đường lớn tuổi

Việc điều trị tiểu đường người già, lớn tuổi cần hết sức thận trọng vì chức năng thận suy giảm, các hormon đối kháng insulin giảm sút, ăn uống cũng giảm đi, dễ bỏ bữa ăn do suy giảm trí tuệ…

Do đó khả năng hạ đường huyết rất dễ sảy ra.

Ở bệnh nhân lớn tuổi chức năng vận động, trí tuệ đã có thể bị giảm sút nghiêm trọng.

Do vậy mục tiêu điều trị phải được điều chỉnh dựa vào chức năng vận động và suy giảm trí tuệ của bệnh nhân.

CHỌN LỰA THUỐC ĐIỀU TRỊ TIỂU ĐƯỜNG NGƯỜI GIÀ NHƯ THẾ NÀO?

Những nguyên tắc cơ bản trong lựa chọn thuốc cho người lớn tuổi

Thuốc uống hạ đường huyết được chỉ định sau khi thay đổi lối sống 3 tháng mà vẫn không đạt mục tiêu điều trị.

Việc chọn lựa thuốc phải dựa vào bệnh cảnh lâm sàng, chức năng, tâm lý xã hội, qui định kê toa và giá thuốc.

Ở bệnh nhân tiểu đường lớn tuổi, có sự thay đổi về dược động học, do vậy nên bắt đầu với liều thấp và tránh dùng liều tối đa.

Ở bệnh nhân lớn tuổi, đường huyết sau ăn thường tăng nhiều hơn là tăng đường huyết đói.

Vì vậy,trong điều trị tiểu đường người già, lớn tuổi: các thuốc hạ đường huyết sau bữa ăn có thể hiệu quả hơn trong việc đạt được các mục tiêu đường huyết mà không làm tăng nguy cơ hạ đường huyết lúc đói

Tất cả các thuốc hạ đường huyết đều có thể sử dụng an toàn trên bệnh nhân đái tháo đường lớn tuổi. Tuy nhiên cần xem xét và lựa chọn thuốc hợp lý

NHÓM THUỐC METFORMIN

Metformin là thuốc được xem như lựa chọn hàng đầu trong điều trị đái tháo đường type 2 ở người trẻ và cả người lớn tuổi, khi thay đổi lối sống không đạt được mục tiêu điều trị.

Thuốc Metformin có ưu điểm là ít gây hạ đường huyết.

Metformin thường có tác dụng phụ trên đường tiêu hóa ở bệnh nhân lớn tuổi, nên bắt đầu từ liều thấp, tăng liều dần.

Sử dụng metformin an toàn ở liều thấp trên bệnh nhân có độ lọc cầu thận ước tính eGFR: 30-45 ml/min/1.73 m2

Không nên sử dụng trên bệnh nhân có độ lọc cầu thận ước tính eGFR < 30 ml/min/1.73 m2 ( Suy thận giai đoạn 4 trở lên).

Do đó phải đánh giá chức năng thận trước khi đều trị và theo dõi định kỳ.

Metformin cũng chống chỉ định trong bệnh cảnh giảm dịch nội mạch, ví dụ: suy tim ứ đọng, dùng thuốc cản quang, rối loạn chức năng gan thận

NHÓM THUỐC SULFONYLUREAS: Thận trọng khi dùng điều trị tiểu đường người già, lớn tuổi

Sulfonylureas được lựa như thuốc hàng đầu trong điều trị đái tháo đường type 2 nếu bệnh nhân không dung nạp được metformin hay metformin bị chống chỉ định.

Tuy nhiên, nhóm thuốc này có nguy cơ gây hạ đường huyết cao ở bệnh nhân tiểu đường, đái tháo đường type 2 lớn tuổi.

Glyburide/ glibenclamide là những thuốc thuộc nhóm sulfonylureas có khả năng gây hạ đường huyết cao, do đó nên thận trọng trong chỉ định điều trị tiểu đường người già, trên 60 tuổi.

Nhóm gliclazide hay glimepiride là lựa chọn thay thế vì ít gây hạ đường huyết trên người tiểu đường lớn tuổi.

NHÓM GLINIDES

Nhóm glinides (repaglinide và nateglinide) là nhóm thuốc kích thích tiết insulin nhanh có thời gian bán hủy ngắn (60-90 phút) hơn so với sulfonylureas.

Những loại thuốc này cần được uống ngay trước bữa ăn và nếu không ăn nhiều carbohydrate thì không cần uống thuốc.

Do đó tránh được biến chứng hạ đường huyết ở những người già yếu hoặc những người mắc chứng sa sút trí tuệ với thói quen ăn uống không đều.

Là nhóm thuốc an toàn trong điều trị tiểu đường người già, lớn tuổi.

NHÓM THUỐC ỨC CHẾ DPP-4

Các thuốc ức chế DPP-4 được dung nạp tốt ở người lớn tuổi. Là nhóm ưu tiên lựa chọn trong điều trị tiểu đường người già, lớn tuổi.

Bệnh nhân chủ yếu dùng liều một lần trong ngày, sử dụng an toàn trên bệnh nhân suy thận, và ít có nguy cơ hạ đường huyết và ít các phản ứng phụ trên dạ dày-ruột

NHÓM THUỐC ỨC CHẾ HẤP THU CARBOHYDRATE Ở RUỘT (ACARBOSE)

– Nguy cơ hạ đường huyết hạ thấp, chi phí thấp và hiệu quả trong việc làm giảm glucose máu sau ăn là những đặc điểm quan trọng khi sử dụng ở người cao tuổi.

– Tuy nhiên, yếu tố hạn chế chủ yếu của nhóm thuốc điều trị tiểu đường này là các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa, như đầy hơi và tiêu chảy.

NHÓM THIAZOLIDINEDIONES:

Thiazolidinediones ( TZD) là nhóm thuốc giảm glucose hiệu quả và có nguy cơ hạ đường huyết thấp.

TZD có một số phản ứng phụ đáng kể (ví dụ tăng cân, giữ nước, phù ngoại vi, làm tăng chứng suy tim sung huyết) và tăng nguy cơ gãy xương.

Mối quan tâm về nguy cơ tăng nhồi máu cơ tim với nhóm  rosiglitazone làm giảm đáng kể sự nhiệt tình của việc sử dụng các thuốc điều trị tiểu đườngnày.

Tuy nhiên, trên bệnh nhân tiểu đường lớn tuổi, thuốc vẫn có thể được chọn lựa vì ít gây hạ đường huyết, hiệu quả, uống 1 lần mỗi ngày.

NHÓM ĐỒNG VẬN GLP-1

Thuốc đồng vận GLP-1 bắt chước hoạt động của incretin, tuy nhiên ít có dữ liệu sử dụng cho bệnh nhân lớn tuổi.

Sử dụng nhóm ức chế đồng vận chuyển glucose và Natri ở thận (SGLT-2) điều trị tiểu đường người già, lớn tuổi như thế nào?

Đây là nhóm thuốc mới, có tác dụng giảm tái hấp thu glucose ở thận, do đó thải đường qua nước tiểu, giúp hạ đường trong máu.

Thuốc tăng nguy cơ nhiễm trùng đường sinh dục và đường niệu, do tăng thải glucose qua nước tiểu.

Giảm thể tích dịch, hạ huyết áp tư thế.

Giảm cân

Nguy cơ mất nước, rối loạn điện giải và hạ huyết áp tăng lên khi sử dụng trên người lớn tuổi, do vậy nên cân nhắc khi điều trị.

INSULIN:

Bằng chứng gần đây cho thấy việc sử dụng insulin tác dụng kéo dài có thể an toàn và hiệu quả trong điều trị tiểu đường người già, lớn tuổi so với so với các loại insulin khác.

Với những đặc tính của thuốc điều trị tiểu đường trên người lớn tuổi trên, hy vọng giúp bệnh nhân đái tháo đường type 2 lớn tuổi kiểm soát đường huyết tốt, an toàn.

Tham khảo: Older Adults: Standards of Medical Care in Diabetes—2021